Aðilar sem hafa lögvarða hagsmuni er heimilt að fletta upp aðilum á vanskilaskrá. Hér er átt við lánastofnanir og þau fyrirtæki og stofnanir þar sem lánasýsla er reglulegur hluti af rekstrinum. Jafnframt geta þær lögfræðistofur sem innheimta mál fyrir hönd kröfuhafa, haft aðgang að vanskilaskrá.

Samkvæmt lögum nr. 77/2000 um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga þarf starfsleyfi frá Persónuvernd til að safna og skrá upplýsingar er varða fjárhagsmálefni og lánstraust einstaklinga og fyrirtækja í því skyni að miðla þeim til annarra. Creditinfo hefur slík leyfi frá Persónuvernd og má finna leyfin á vef Persónuverndar personuvernd.is.

Tilgangur vanskilaskrárinnar er margþættur. Lánveitendur hafa hagsmuni af því að kanna stöðu einstaklinga og fyrirtækja á vanskilaskrá áður en lánaumsókn eða reikningsviðskipti eru samþykkt. Einnig hafa kröfuhafar hagsmuni af því að koma kröfum sínum á vanskilaskrá þar sem þær eru aðgengilegar öðrum lánveitendum til varnaðar.

Eðlilega eru kröfur frá fyrirtækjum og stofunum í lánasýslu algengar, t.d. frá bönkum, sparisjóðum, greiðslukortafyrirtækjum og öðrum fjármálastofnunum. Einnig eru algengar kröfur frá fyrirtækjum sem stunda mikil reikningsviðskipti, svo sem símafyrirtækjum, byggingavörufyrirtækjum og orkuveitum. Opinber gjöld eru einnig meðal algengra krafna. Jafnframt kann að vera um ræða skaðabótakröfur og kröfur frá litlum og meðalstórum fyrirtækjum vegna ógreiddra reikninga.

Aðilum sem eru með áskriftarsamning við Creditinfo býðst að senda mál inn á vanskilaskrá. Til þess að senda inn mál þurfa vanskil að hafa staðið yfir í 40 daga eða meira og fjárhæðin að nema 50.000 kr. að lágmarki hjá einstaklingum. Það má þó skrá árangurslaus fjárnám og gjaldþrotaúrskurði án tillits til fjárhæða. Vanskil lögaðila er hægt að skrá án tillits til fjárhæða.

Til að óska skráningar á vanskilaskrá þarf áskrifandi að hafa einhverja af eftirfarandi heimildum:

• Dóm
• Framkvæmt fjárnám með eða án árangri
• Aðfararhæfa sátt
• Áritaða stefnu
• Skuldarviðurkenningu þar sem hinn skráði hefur skriflega gengist við því að skuld sé falinn í gjalddaga
• Greiðsluáskorun skv. 7. gr. laga um aðför í þeim tilfellum sem að frestur samkvæmt ákvæðinu er liðinn. Hið sama gildir um greiðsluáskoranir vegna nauðungarsölubeiðna, sbr. 9. gr. laga nr. 90/1991
• Vanefndur nauðarsamningur
• Heimild í skulda-/lánaskjali þar sem hinn skráði hefur með yfirlýsingu í skjalinu fallist á heimild áskrifanda til að óska skráningar á vanskilum sem hafa varað í að minnsta kosti 40 daga að öðrum skilyrðum uppfylltum
• Áskorun skv. 5. tl. 2. mgr. 65. gr. laga nr. 21/1991 að liðnum lögboðnum fresti

Til þess að senda inn mál þurfa vanskil að hafa staðið yfir í 40 daga eða meira og fjárhæðin að nema 50.000 kr. að lágmarki hjá einstaklingum. Það má þó skrá árangurslaus fjárnám og gjaldþrotaúrskurði án tillits til fjárhæða. Vanskil lögaðila er hægt að skrá án tillits til fjárhæða.

• Þegar mál eru skráð fara þau á listann Mál í vinnslu þar sem þau fá stöðuna „í vinnslu“ þar til starfsmenn Creditinfo hafa samþykkt þau eða hafnað.
• Ef málið er samþykkt breytist staðan á því í „bréf sent“. Skuldara er þá send tilkynning um fyrirhugaða skráningu og ef skuld er ekki greidd innan 17 daga þá fer málið á vanskilaskrá.
• Ef mál fær stöðuna „hafnað“, þá færist það á listann Höfnuð og afskráð mál þar sem það lifir í 30 daga. Umboðsmaður getur einnig sjálfur afskráð mál úr vinnslulistanum.

Ef skuld er ekki greidd innan 17 daga frá útsendingu tilkynningar, skráist það á vanskilaskrá. Umboðsmaður getur afskráð málið og þarf þá að gefa upp ástæðu afskráningar. Ef krafan er óréttmæt er mikilvægt að sú ástæða sé valin vegna áhrifa á lánshæfismat. Afskráningin tekur þegar gildi og færist málið þá í Höfnuð og afskráð mál.

Myndin sýnir framsetningu á færslu úr vinnslulista fyrir vanskilaskrá á þjónustuvefnum.

Færsla er afskráð þegar staðfesting um uppgjör kröfunnar berst Creditinfo. Einnig afskrást færslur eftir fjögur ár frá heimildardagsetningu (t.d. sú dagsetning sem stefna er árituð eða árangurslaust fjárnám framkvæmt). Ef um gjaldþrotaúrskurð er að ræða er afskráð eftir tvö ár, frá dagsetningu skiptaloka að telja.

Hægt er að nálgast yfirlit yfir mál sem hafa verið afskráð til dæmis vegna aldurs. Mál sem Creditinfo afskráir eru birt sem og mál sem umboðsmenn afskrá. Afskráning mála getur verið tilkomin vegna andmæla, skuld uppgerð, aldurs og fleira.

Í viðmótinu fyrir innsendingu vanskilamála er hægt að leita eftir kennitölu bæði kröfuhafa og greiðanda og málsnúmeri. Hægt er að takmarka leitina við ákveðið tímabil.